Hocalı Katliamı ’nda 8 aile iyice yok edildi, 25 çocuk ayrıca anne keza babasını, 130 çocuk ise ebeveynlerinden birini kaybetti. Sovyetler Birliği ’nin dağılmasının peşinde Azerbaycan ’a karşısında toprak iddiasında bulunan Ermeniler, 7 bin nüfuslu Hocalı ’da büyük bir katliam yaptı.
HOCALI KATLİAMI NEDİR?
Tarihte Hocalı Katliamı olarak geçen acı olay, Sovyetler Birliği ’nin dağılmasının gerisinde Azerbaycan ’da toprak iddiasında bulunan Ermeniler kadar gerçekleştirilen bir soykırımdır.
HOCALI KATLİAMI NE ZAMAN VE NEREDE OLDU?
Hocalı Katliamı 26 Şubat 1992 tarihinde Azerbaycan ’ın Dağlık Karabağ bölgesindeki Hocalı kasabasında gerçekleşti. Kasabayı kuşatan Ermeni kuvvetleri bayan, erkek, çocuk ve yaşlı ayrımı yapmaksızın önüne gelen her canlıyı katletti. Katliamdan sağ kurtulanlarda ise onarılması imkânsız yaralar açtı…
Hocalı Katliamı ’na dışarı giden işlem 1980 ’li yılların ikinci yarısında Sovyetler Birliği ’nin dağılmaya karşın birincil belirtilerin baş göstermesiyle başladı. SSCB ’nin yıllar baştan başa yürüttüğü politika ile Ermeni nüfusu çoğunlukta bulunuyordu ve Ermenistan, Azerbaycan ’a ait olan Karabağ bölgesinin dağlık kısmında adalet iddia ediyordu. Fakat alan keza uluslararası örgütlerce hem de yasal olarak Azerbaycan ’a aitti.
1988 yılında Dağlık Karabağ bölgesindeki Ermenilerin Azerbaycan ’dan ayrılıp Ermenistan ’a yeralma istemesi bölgedeki tansiyonu iyice yükseldi. Dağlık Karabağ Meclisi, Ermenistan ’a bağlandığını bildiri ederken, Azerbaycan da buna yanıt olarak Dağlık Karabağ Bölgesi ’nin özerk statüsünü kaldırdı ve kendine bağladı.
Yaşanan bu gelişmelerin peşinde Karabağ özerk yönetimi bağımsızlık referandumu yaptı ve Azerbaycanlıların katılmadığı referandumla “Dağlık Karabağ Cumhuriyeti” bildiri edildi.
Bölgede gerilim had safhaya ulaştı ve Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışma zorunlu ayla geldi. Ermeni kuvvetleri, Rusların desteğini alarak Dağlık Karabağ bölgesini işgal etti.
Hocalı kasabası konumu itibarıyla Dağlık Karabağ ’ın en önemli noktalarından biriydi. 936 kilometrekarelik alana sahip kasabada 2 bin 605 hanede takriben 7 bin kişi yaşıyordu. Lakin çatışmalar nedeniyle nüfus 3 bine kadar düşmüştü. Bölgedeki tek havaalanının burada olması ise Hocalı ’nın stratejik bir yük taşımasına niçin oluyordu.
1991 ’in son günlerinde harekete geçen Ermeni kuvvetleri, civardaki köyleri ve Hocalı ’ya meydana çıkan tüm yolları ele geçirdiler. Koşul öyle korkunç bir hal almıştı ki, şehre yiyecek yardımı bile helikopterle havadan atılarak yapılabiliyordu.
Ermeni kuvvetleri 25 Şubat 1992 akşamı saldırıya başladı. Bazı iddialara kadar Ermeniler hücum için Rus ordusunun o zaman Hankendi ’de konuşlanan güçlerinden destek aldılar. Ermeni kuvvetlerinin, Rusların teknik imkanlarını kullanarak kasabayı tank ve top ateşine tuttu; hatta saldırıda Rus askerlerinin kanımca yer aldığı bile kayıtlara geçen bilgiler aralarında yer aldı.
HOCALI KATLİAMI ’NDA KAÇ KİŞİ ÖLDÜ?
25 Şubat akşamı başlayan toplu cinayet 26 Şubat sabahında değin devam etti İnsanlık tarihine kara bir kir olarak yazılan katliamda, toplu şekilde öldürülen siviller, yapılan barbarca eylemler, katliamdan sağ kurtulanların anlattıkları ve o günlerde çekilen görüntüler, katliamın boyutlarını gözler önüne serdi.
Sabah süren katliamda, 613 kişinin hayatını kaybettiği saptandı. Resmi kayıtlara tarafından, öldürülenlerden 63 ’ü çocuk, 106 ’sı bayan, 70 ’i yaşlıydı. 487 kişi ağır zarar görmüş olarak kurtulurken, 1275 birey ise, Ermeni güçlerin elinde esir kaldı. Tutsak alınan 26’sı çocuk, 68’i bayan, 150 kişiden hiç haber alınamadı.
Katliamda 8 aile en ince ayrıntısına kadar değil oldu, 25 çocuk anne ve babasını 130 çocuk ise ebeveynlerinden birini kaybetti.
Hocalı Katliamı ’nın arkasından Azerbaycan Cumhurbaşkanı Ayaz Muttalibov görevini bıraktı. Azerbaycan Parlamentosu Hocalı ’da yaşananların “soykırım” olduğunu duyuru etti. Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki savaş ise 1994 yılına değin sürdü. İki taraf aralarında yapılan barıştırma görüşmeleri sonuçsuz kaldı.
14 Temmuz’da 2020 tarihinde Azerbaycan-Ermenistan sınırında meydana çıkan çatışmalarda, Azerbaycan ordusundan biri tümgeneral edinmek üzere 7 askerin şehit olması, Dağlık Karabağ’ın işgalden kurtarılmasına giden süreci başlatan durum oldu.
27 Eylül’de Ermeni güçlerinin Dağlık Karabağ yakınlarında sivil yerleşimlere ateş açması üzerine Azerbaycan ordusu, topraklarını işgalden kurtarmak üzere karşısında saldırı başlattı.
İşgal altındaki topraklar Azerbaycan ordusu tarafından kurtarılırken, Toplamda 287 köy, 4 kasaba ve 5 büyük kasaba Azerbaycan ’a dahil oldu. 44 gün her tarafında aralıksız çatışmalarda Ermenistan ordusunun saldırılarında 100 sivil hayatını kaybetti, 416 sivil yaralandı.